Inhoud

• Wat is jeuk?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Jeuk

Wat is jeuk?

Jeuk is een gevoel van de huid, dat u de drang geeft om te krabben of te wrijven. Soms zeggen mensen wel dat jeuk erger is dan pijn. Jeuk kan zo erg zijn dat men tot bloedens toe krabt.

Jeuk kan vele oorzaken hebben. Bijvoorbeeld:

• allergie
• te veel of te lang baden of douchen
• veel zweten
• een droge huid
• in mei, juni en juli: haren van een rups op uw huid (eikenprocessierups)
• contact met brandnetels
• steek van mug, wesp of vlooien
• huidschimmel: rode plekken met schilfers en jeuk
• schurft: geeft vooral ’s nachts heftige jeuk
• galbulten: opeens rode bulten die jeuken
• eczeem
• psoriasis
• gordelroos: jeuk, pijn en blaasjes aan één kant van uw lichaam
• ziektes van lever of nieren
• diabetes
• irritatie, aambeien of wormen bij jeuk bij de anus
• bij jeukende plekjes rond de mond: dermatitis perioralis
• als u zwanger bent: uitrekken van de huid, droge huid, galbulten of soms galstuwing

Kan ik er zelf iets tegen doen?

• Probeer niet te krabben of te wrijven, maar dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Concentreer u op iets anders. 
• Knip uw nagels in elk geval heel kort en houd ze schoon. 
• Soms wordt de jeuk erger door warmte, of door contact met kleding of beddengoed. Probeer hier rekening mee te houden.
• Een droge huid is gevoeliger voor prikkels en geeft meer jeuk. Uitdrogen van de huid voorkomt u door:
  • Niet te vaak, niet te lang en niet te heet te douchen of te baden. Gebruik bij voorkeur lauwwarm water. 
  • Gebruik geen of weinig zeep.
  • Na het wassen de huid voorzichtig droogdeppen en daarna met een vette neutrale crème insmeren. Bijvoorbeeld koelzalf.
  • Zorg dat u voldoende drinkt (tenminste anderhalve liter per dag).
  • Leg ’s winters een vochtige handdoek over de verwarming als u merkt dat de lucht in huis erg droog wordt.  

• Bij de drogist of apotheek zijn crèmes en zalven te koop tegen jeuk. Smeer ze op de jeukende plekken. U kunt ze zo vaak smeren als prettig is. Voorbeelden zijn:

  • levomenthol gel of crème (1%)
    Let op: gebruik levomenthol niet bij kinderen jonger dan 2 jaar.
  • zinkoxide schudsel of lotion
  • koelzalf

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Speciaal bij jeuk

• Overgevoeligheidsreactie voorkomen

Jeuk kan ontstaan door overgevoeligheid voor een medicijn. Heeft u eerder overgevoelig gereageerd op een medicijn? En mocht u dit medicijn daarom niet meer gebruiken? De apotheker legt dit vast in uw medicatiedossier. De apotheker let er dan op dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Hulpmiddel uitzoeken

Jeuk kan ook ontstaan door overgevoeligheid voor een hulpmiddel. Bent u overgevoelig voor een bepaald hulpmiddel? De apotheker kan nakijken of het hulpmiddel in uw medicijn zit. Ook kan de apotheker uitzoeken of er een ander medicijn is zonder dat hulpmiddel.

• Gebruik van crème of zalf

Een droge huid kan ook de oorzaak zijn van jeuk. Daarbij is het belangrijk dat u voorkomt dat uw huid uitdroogt. Hiervoor zijn in de apotheek verzachtende en beschermende crèmes en zalven te koop.

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Bel uw huisarts bij 1 of meer van deze klachten:

• U heeft erge jeuk.
• De jeuk is niet over na enkele dagen.
• U heeft behalve jeuk ook andere klachten.
• U bent zwanger en u heeft erge jeuk op uw handpalmen of voetzolen.
• U bent zwanger en u heeft erge jeuk over uw hele lichaam.

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Verzachtende en beschermende crème en zalf
De verzachtende en beschermende crèmes en zalven bevatten geen werkzame bestanddelen en houden de huid soepel en voorkomen verdere uitdroging van de huid. Klachten als jeuk, schilfering, kloven en branderige plekken verminderen.

Deze middelen zijn zonder recept verkrijgbaar. Voorbeelden bij een niet al te droge huid zijn lanettecrème en cetomacrogolcrème. Voorbeelden bij een erg droge huid zijn vaseline lanettecrème en vaseline cetomacrogolcrème.

Ook verkoelende en beschermende zalven, zoals koelzalf, kunnen worden gebruikt.

Indrogende en verkoelende gel
Als de jeuk wordt veroorzaakt door nattend eczeem, wordt juist een indrogende en verkoelende gel gebruikt, die de jeuk verlicht. Een voorbeeld is carbomeerwatergel.

Zinkoxide
Zinkoxide werkt jeukstillend, beschermend en verkoelend. Hierdoor neemt de warmte in de huid en de neiging tot krabben af. Voorbeelden zijn ZOK-zalf, zinkoxidepasta, zinkoxidesmeersel en zinkzalf.

Calamineschudsel
Calamineschudsel bevat zinkoxide en zinkcarbonaat. Zinkcarbonaat werkt net als zinkoxide jeukstillend, beschermend en verkoelend.

Lokaal verdovende middelen
Lokaal verdovende middelen, ofwel lokale anaesthetica, maken de huid gevoelloos en verminderen tijdelijk pijn en jeuk zoals bij muggenbeten, galbulten en waterpokken. Voorbeelden zijn capsaïcine, lidocaïne en pramocaïne.

Menthol
Menthol wordt vanwege zijn verkoelend effect vaak gecombineerd met lidocaïne. Voorbeeld is lidocaïne-levomenthol-gel.

Anti-allergiemiddelen
Soms wordt jeuk door een allergie veroorzaakt. Anti-allergiemiddelen, ofwel antihistaminica, blokkeren de werking van histamine, een stof die bij een allergische reactie in het lichaam vrijkomt. Voorbeelden zijn acrivastine, cetirizine, cinnarizine, clemastine, desloratadine, ebastine, fexofenadine, ketotifen, levocetirizine, loratadine, mizolastine en promethazine.

Adstringentia
Adstringentia werken licht samentrekkend en beschermend. Ze worden onder andere gebruikt bij jeuk door aambeien en laten een aambei iets verschrompelen. Ze zijn zonder recept verkrijgbaar. Voorbeeld is zinksulfaat vaselinecrème.

Bijnierschorshormonen
Bijnierschorshormonen, ofwel corticosteroïden, toegepast op de huid, stillen onder andere de jeuk. De neiging tot krabben neemt af en de huid kan zich herstellen, wordt soepeler en zal er beter gaan uitzien.

Bijnierschorshormonen die op de huid worden gebruikt, zijn ingedeeld naar sterkte.

• Zwak werkzame bijnierschorshormonen worden voorgeschreven als een vette crème of zalf onvoldoende werkt. Voorbeeld is hydrocortison.
• Vrij sterk werkzame bijnierschorshormonen worden voorgeschreven als zwak werkzame bijnierschorshormonen onvoldoende werken. Voorbeelden zijn aclometason, clobetason, flumetason, hydrocortisonbutyraat en triamcinolonacetonide. Ureum bevordert de opname van water door de huid, waardoor deze weker wordt. Schilfers kunnen dan sneller verdwijnen. Bovendien zorgt ureum ervoor dat bijnierschorshormonen beter in de huid kunnen doordringen. Voorbeeld is ureum met hydrocortisonacetaat.

Bijnierschorshormonen met ureum
Ureum zorgt ervoor dat bijnierschorshormonen beter in de huid kunnen doordringen. Bijnierschorshormonen stillen onder andere de jeuk. Voorbeeld is ureum met hydrocortisonacetaat op de huid.

Actieve kool
Jeuk kan onder andere worden veroorzaakt door bepaalde leveraandoeningen of nierproblemen. Hierbij kunnen bepaalde stoffen in het lichaam ophopen die mogelijk jeuk veroorzaken. Actieve kool kan jeuk bij deze aandoeningen voorkomen door de stoffen die jeuk veroorzaken weg te nemen. Colestyramine
Colestyramine vangt het overschot aan galzuren weg. Het wordt gebruikt bij jeuk door verhoogde hoeveelheden galzuren in het bloed. Dit is een zeldzame aandoening. Colestyramine geeft hierbij verlichting van de jeuk.

Naltrexon
Naltrexon blijkt jeuk soms te kunnen verminderen. Hoe dit effect precies tot stand komt, is onduidelijk. Waarschijnlijk blokkeert naltrexon het effect van stoffen die jeuk kunnen veroorzaken.

Serotonineheropnameremmers
Jeuk kan vele oorzaken hebben. In zeldzame gevallen kan het ontstaan door een aandoening aan de galwegen en of ontstaat het bij kanker.

Serotonineheropnameremmers, ook wel SSRI's genoemd, regelen in de hersenen de hoeveelheid serotonine, een van nature voorkomende stof. Ze kunnen soms de jeuk bij een aandoening aan de galwegen of bij kanker verminderen. Voorbeelden hiervan zijn paroxetine en sertraline.

Mirtazapine
Mirtazapine kan soms de jeuk bij een aandoening aan de galwegen of bij kanker verminderen. Hoe het precies werkt, is onduidelijk.

Ursodeoxycholzuur
Ursodeoxycholzuur kan jeuk bestrijden als deze komt door teveel galzuren in het bloed. Het vermindert de hoeveelheid galzuren in het bloed, waardoor de jeuk afneemt.

Rifampicine
Het antibioticum rifampicine wordt soms gebruikt bij jeuk door galstuwing. Hoe het precies werkt is onbekend.

Aprepitant
Aprepitant wordt soms gebruikt bij jeuk door kanker. Hoe het precies werkt is niet bekend.